"Và cô đơn đã ghi dấu trên tay"(Thơ Hoài Khanh)

...Thơ mở ra cho độc giả những khung trời miên viễn, những phút gợn sóng trong lòng, những đôi cánh bay về một miền vô định...mà ở đó, ta thỏa sức, được là bất cứ ai, hay bất cứ điều gì...chúng ta muốn.....

"Người ngửng trông mới hay tình xưa. Làm chưa xong hết cuộc tiễn đưa"(Nguyễn Đình Toàn)

Cuộc tiễn đưa nào, tiễn đưa 1 cuộc tình vừa mới nở hoa nhưng nay bỗng bàng hoàng...mất trên tay, hay tiễn đưa những kỉ niệm...về nghìn trùng xa cách, hay tiễn đưa chính mình về với nỗi buồn héo hắt?

Sứ mệnh của nhà thơ hay/ và đó cũng là nỗi oan nghiệt của họ, họ phải gắn chặt hồn mình, tâm mình và thân mình với những nỗi buồn...mà đôi khi, vì quá thân thiết nên họ và nỗi buồn nhiều lúc...chỉ là một.

Hoài Khanh, đã từng "Nuốt trọn niềm đau khổ. Cho sự chết vui cười. Giữa vô cùng vĩnh viễn. Ta cuối đầu im hơi"

Những ảo hình, những tro tàn của một cuộc tình không trọn vẹn, những mùi hương- chút dư vị xót xa của cuộc yêu...đã hiển hiện qua thơ của ông....và trong 1 thoáng nào đó, nó cũng kịp làm rung lên trong mỗi độc giả 1 chút âm ba buồn và sâu lắng trông bộn bề cơm áo gạo tiền, "người về soi bóng mình, giữa tường trắng lặng câm"
"Con sông nào đã xa nguồn. Thì con sông ấy sẽ buồn với tôi". Dòng sông, hay chính là dòng đời, những trôi nổi, những bềnh bồng, những chếnh choáng, đó, chính cuộc sống của chúng ta, chính nỗi buồn trong mỗi con người, may quá, có Hoài Khanh, ông đã nói họ, ông đã nhìn hộ, ông đã viết hộ, cho tất cả những ai đang còn trôi nổi, đang còn xoay cuồng mãi trong chốn gọi là nhân gian này!
Trong 1 bức thư của 1 anh chàng Văn Khoa của Quốc học Huế gửi cho Hoài Khanh, anh ví "Nếu Hoài Khanh là Đời, thì thơ Hoài Khanh chính là cuộc ĐỜI lên tiếng, cuộc đời đang trở thành THƠ.."

Còn với riêng tôi, tôi luôn bị ám ảnh với 2 câu thơ của ông

Thôi nước mắt đã ghi lời trên đá

Và cô đơn đã ghi dấu trên tay....

huyvespa@gmail.com

DOWNLOAD CÁC TẬP THƠ CỦA HOÀI KHANH

http://www.luanhoan.net/thoVN/ThoToanTap/pdf/GioBacTreNhoHoaHongVaDe_HoaiKhanh.pdf
http://www.luanhoan.net/thoVN/ThoToanTap/pdf/Luc_Bat_HoaiKhanh.pdf
http://www.luanhoan.net/thoVN/ThoToanTap/pdf/ThanPhan-HoaiKhanh.pdf

 

Tiểu sử

Hoài Khanh, tên thật Võ Văn Quế.
Sinh ngày 13 tháng 6 năm 1934 tại phường Ðức Nghĩa, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận.

Cựu công chức. Từng chăm sóc tạp chí Giữ Thơm Quê Mẹ và chủ trương nhà xuất bản Ca Dao.

Tác phẩm đã in :

Dâng Rừng (thơ-1957)
Thân Phận (thơ- 1962)
Lục Bát (thơ-1968)
Gió Bấc Trẻ Nhỏ Đóa Hồng và Dế ( thơ-1970)

Trí Nhớ Hoang Vu Và Khói (thơ-1970)

 

 

Đọc

THÂN PHẬN

của

HOÀI KHANH

 

 

Nếu Thượng Đế hữu hình người sẽ khóc một câu thơ của Hoài Khanh nghe dường như muốn ràn rụa nước mắt.

Tôi đã đọc nhiều câu thơ thật buồn :

Chao ôi ghê qua trong tư tưởng

Một vũng hoang liêu cũ vạn đời

 

Nhưng tưởng muốn cảm thấy nỗi buồn ghê rợn, ma quái ấy phải mang trong thân phận một căn bịnh hủi như Hàn Mặc Tử. Nỗi buồn bệnh lý kia vẫn xa xôi.

Tôi đã ngậm ngùi với nỗi xa vắng, mênh mông, đằng đằng của Huy Cận :

Một chiếc linh hồn nhỏ

Mang mang thiên cổ sầu

 

Nhưng lại là nỗi buồn vạn cổ của thi nhân theo lời Xuân Diệu, làm tâm sự cơn gió nức nở trên rặng phi lao hay bóng mây bay qua cảnh lưng đèo quán chật.

Đọc Hoài Khanh, tôi cảm thấy sống dậy trong lòng nỗi buồn chính mình vừa bắt gặp hôm qua.

Nếu Thượng Đế hữu hình người sẽ khóc. Tôi chạnh nhớ đến Heine qua một câu thơ dịch sang tiếng Pháp :

Ces larmes qui n’ont pas été pleurées

(Những giọt lệ chưa bao giờ được khóc)

 

Hoài Khanh còn là một nhà thơ trẻ, trưởng thành trong cảnh xô bồ của một xã hội chưa tìm được lối đi. Anh đã làm quen với độc giả, với tập Dâng Rừng xuất bản năm 1957.

Hoài Khanh của Dâng Rừng là một chàng trai, vui tươi, hý hửng với những buổi mai hồng hẹn hò một hoàng hôn ngập nắng :

Thế hệ hai mươi vườn hoa thơm nắng

Nghe diụ hiền thắm thiết với sao trăng

Bước chân đi đường rộng mấy mươi lần

Mơ hay tỉnh hỡi thiên đàng rực rỡ ?

Dâng Rừng  tr. 28

 

Niềm vui dễ dãi ấy đã tìm đến những vần điệu cổ điển, cổ điển đến thành khuôn sáo. Đọc Dâng Rừng sẽ bắt gặp những lời, những ý, những cảm xúc, những vần điệu tiền chế :

Nát từng nếp áo hoàng hoa

Tâm tư lạnh cả bài ca độc hành

Dâng Rừng  tr. 30

 

Tâm hồn dễ dãi như vậy, kỹ thuật làm thơ khuôn sáo như vậy, thi phẩm đã không tạo cho Hoài Khanh một chỗ đứng nào cả.

Sang đến Thân Phận con người thực Hoài Khanh và nhà thơ Hoài Khanh đã đổi khác. Trong khoảng năm năm, nỗi buồn của một thế kỷ đã chồng chất tâm sự Hoài Khanh.

Trong thơ chàng luôn luôn có cái ám ảnh của thời gian; bài thơ đầu là Sau lưng ngày tháng, bài thứ hai là Thời gian, tiếp theo là Ngày tháng trôi qua, Hao mòn…và cứ như thế giòng thời gian liên tục xoáy vào tâm hồn Hoài Khanh những vũng hoang liêu :

Tháng ngày qua hôm nay nữa dần trôi

Rồi như thế tôi biết làm sao được

Tr. 14

 

Tượng trưng cho thời gian là những giòng sông. Thi nhân vốn yêu giòng nước chảy từ một Apollinaire :

Sous le pont Mirabeau coule la Seine

Et nos amours

Faut-il qu’il m’en souvienne.

 

(Dưới cầu Mirabeau xuôi chảy nước sông Seine

Và tình ta

Cần chi mà nhớ mãi)

 

Đến một Nguyên Sa :

Hãy đưa tôi ra bờ sông

Để tôi nhìn cho rõ

Tôi nhìn giòng nước chảy

Tôi nhìn tôi bơ vơ.

 

Trong Hoài Khanh, giòng nước luân lưu là khung cảng thường xuyên của thi hứng :

Thôi em đời một lần quên

Dòng sông thưở ấy lênh đênh mất rồi.

tr. 70

Nước ơi sông vẫn còn đây

Hồn ơi thơ vẫn lên đầy không trung

tr. 12

Khi Huy Cận viết :

Thuyền về nước lại sầu trăm ngả

 

Thì giòng sông và thi nhân vẫn là hai thực thể xa nhau. Con sông của Hoài Khanh là một linh hồn, một tri kỷ :

Con sông nào đã xa nguồn

Thì con sông ấy sẽ buồn với tôi

tr. 24

 

Những hình ảnh khác trong Thân Phận cũng lại là những sự vật luân chuyển. Những áng mây bay đi sẽ không bao giờ trở lại :

Còn gì nữa với mây trời đang trắng

Đã vô tình trôi mãi bến sông xa

tr. 16

 

Ánh sáng trong Thân Phận cũng mong manh, ánh nắng hoàng hôn ngả sang bóng tối, với những sợi khói tan mờ trong gió thoảng.

Âm thanh trong Thân Phận là một điệu nhạc mơ hồ, đìu hiu trong lau lách, xa vắng như từ một kiếp nào thổi lại.

Hoài Khanh chỉ mến thương những chiếc lá sắp sửa không còn là lá :

Những ngày xanh những mầm xanh

Tôi nhìn chiếc lá rơi cành mà thương

tr. 68

 

Rồi đến tà áo của người yêu cũng chỉ xuất hiện để chợt biến trong niềm ly biệt thường xuyên của mây nước :

Màu áo đó phất phơ màu vĩnh biệt

Bay về đâu xin còn lại linh hồn.

tr. 29

 

Trong sự thay đổi của linh hồn, Hoài Khanh nhìn sang những sự vật bằng hữu chung quanh đều thấy muôn màu đều chợt biến :

Nhưng núi rừng ngày tháng đã là mây

Bay vô định, tôi một loài vô định

tr. 58

 

Hoài Khanh chấp nhận ngoan ngoãn số phận thoảng qua. Niềm biệt ly thường trực và chua xót trong lòng chàng đã được gói ghém trong một bài thơ thật hay. Tôi xin trích trọn vẹn vì bài thơ này tượng trưng cho hồn thơ và lời thơ của Hoài Khanh. Thiết tưởng viết một trăm trang trình bày không bằng để cho tác giả tự nói trọn vẹn tiếng nói của mình :

 

Người em gái trở về đây một bận

Con đường câm bỗng sáng ánh diệu kỳ

Tôi lẩn trốn vì thấy mình không thể

Mây của trời rồi gió sẽ mang đi

 

Em thì vẫn nụ cười xanh mắt biếc

màu cô đơn trên suối tóc la đà

còn gì nữa với mây trời đang trắng

Đã vô tình trôi mãi bến sông xa

 

Thôi nước mắt đã ghi lời trên đá

Và cô đơn đã ghi dấu trên tay

Chân đã bước trên lối về hoang vắng

Còn chăng em nghĩa sống ngực căng đầy

 

Quá khứ đó dòng sông em sẽ ngủ

Giấc chiêm bao nguyên vẹn có bao giờ

Ta sẽ gặp trong ý tình vũ bão

Con thuyền hồn trở laị bến hoang sơ

 

Rồi em lại ra đi như đã đến

Dòng sông kia cứ vẫn chảy xa mù

Tôi ngồi lại bên cầu thương dĩ vãng

Nghe giữa hồn cây cỏ mọc hoang vu,

(Ngồi lại bên cầu tr. 16)

 

Tôi tưởng đây là một trong những bài thơ hay của Hoài Khanh và của thi ca hậu chiến. Tình ý rất bình thản và kín đáo gây được những cảm xúc lâu dài và thắm thía. Hình ảnh trực tiếp tạo cho ngôn ngữ một gia tài riêng phong phú, và vượt hẳn những ngôn ngữ không phải là thi ca. Âm điệu nhịp nhàng và uyển chuyển, nhẹ như mây bay, buồn như nước chảy, êm đềm như một cuộc chia ly, trong tâm trạng của kẻ lẩn