Nhắc đến Trần Trịnh, người ta nhớ đến “Lệ Ðá”, với ca từ của nhà thơ Hà Huyền Chi. Còn một bài khác đáng nhớ, đó là bài “Tiếng Hát Nửa Vời” mà ông kịp sáng tác trước 30/4/1975. Thế hệ thanh niên lớn lên trong thời chiến ở những năm 1968, hình như ai cũng biết, cũng thuộc vài ba câu trong “Lệ Ðá”.
“Một Ðóa Bâng Khuâng Màu E Ấp”, được trình bày qua giọng ca Bảo Yến. Ðây là một trong những sáng tác sau này của Trần Trịnh Bài nhạc tuyệt vời không kém bài “Lệ Ðá” hay “Tiếng Hát Nửa Vời”. Giai điệu trầm buồn được thể hiện qua tiếng hát ngọt ngào của Bảo Yến khiến người nghe cảm nhận được nỗi đau của một người tình. Ông đã sinh ra một đóa hoa có tên “Bâng Khuâng”, đã tạo ra một màu mang tên “E Ấp” bằng âm nhạc.
Chỉ có em đến bên ta bằng đôi mắt thôi.
Nhìn thấu suy nghĩ trong ta dù thật, hoặc gian dối.
Một tấm gương soi mình trong đó.
Nếu cho là sai, một tiếng yêu em dù chưa nói, có đau lòng ai.
Chẳng lẽ yêu em là sai? Chẳng lẽ yêu em, còn ai?
(Một Ðóa Bâng Khuâng Màu E Ấp)
Nhạc phẩm này được Jolly, tức Kiều Anh, một thành viên của Nhóm Tình Ca Muôn Thuở viết lời Mỹ, và đã được ca sĩ Cody Lyons hát trong CD do hãng nhạc HillTop - Hollywood phát hành. Nghe Cody hát, ta sẽ nhận ra rằng, vẫn giai điệu đó những bài hát lại mang một màu sắc mới, nhờ ca từ. Hình như nó ray rứt hơn, đắm đuối hơn, si mê hơn...
You came to me and filled emptiness.
You came to me and brought me such tenderness.
And if some day you would have to go away.
I will always be grateful of your giving.
Just please for get me not.
That's all I would ask you.
(Forget Me Not)
Theo tôi, sự tinh tế trong giai điệu của nhạc sĩ Trần Trịnh đến từ những “nốt lạ”. Ông đã phá cách trong sáng tác, và những nốt nhạc phá cách, không bình thường đó tạo ra nỗi ray rứt trong lòng người nghe. Sắc màu được tạo ra từ đó, và người nghe không chỉ như được ngắm nhìn một họa phẩm, mà còn như được thấy chính mình trong mỗi nét vẽ ấy.
Chỉ có em đến bên ta bằng đôi mắt thôi.
Nhìn thấu suy nghĩ trong ta dù thật, hoặc gian dối.
Một tấm gương soi mình trong đó.
Nếu cho là sai, một tiếng yêu em dù chưa nói, có đau lòng ai.
Chẳng lẽ yêu em là sai? Chẳng lẽ yêu em, còn ai?
(Một Ðóa Bâng Khuâng Màu E Ấp)
Nhạc phẩm này được Jolly, tức Kiều Anh, một thành viên của Nhóm Tình Ca Muôn Thuở viết lời Mỹ, và đã được ca sĩ Cody Lyons hát trong CD do hãng nhạc HillTop - Hollywood phát hành. Nghe Cody hát, ta sẽ nhận ra rằng, vẫn giai điệu đó những bài hát lại mang một màu sắc mới, nhờ ca từ. Hình như nó ray rứt hơn, đắm đuối hơn, si mê hơn...
You came to me and filled emptiness.
You came to me and brought me such tenderness.
And if some day you would have to go away.
I will always be grateful of your giving.
Just please for get me not.
That's all I would ask you.
(Forget Me Not)
Theo tôi, sự tinh tế trong giai điệu của nhạc sĩ Trần Trịnh đến từ những “nốt lạ”. Ông đã phá cách trong sáng tác, và những nốt nhạc phá cách, không bình thường đó tạo ra nỗi ray rứt trong lòng người nghe. Sắc màu được tạo ra từ đó, và người nghe không chỉ như được ngắm nhìn một họa phẩm, mà còn như được thấy chính mình trong mỗi nét vẽ ấy.
4 bài hát của BẢO YẾN:
MỘT ĐÓA BÂNG KHUÂNG MÀU E ẤP: https://www.box.com/s/wpk49aynpxysvga6yggk
TRÁI SẦU ĐẦY: https://www.box.com/s/zn8gwg74ghzsu9fpcx9r
ĐỈNH CAO GIÓ HÚ: https://www.box.com/s/qhe0olazbv855rzv7okq
ĐƯỜNG MÂY: https://www.box.com/s/8ux2w6vxntu96dbioj4u
Vài nét về Nhạc Sĩ Trần Trịnh
Trần Trịnh tên thật là Trần Văn Lượng, lớn lên tại Hà Nội và theo gia đình vào Nam lúc mới được 9 tuổi. Âm nhạc đã quyến rũ ông ngay từ lúc theo học chương trình Pháp tại trường Taberd Sài Gòn, nhưng gia đình không cho ông chọn con đường âm nhạc. Tuy vậy, Trần Trịnh vẫn đến với lãnh vực sáng tác ngay từ năm ông 14 tuổi (1950), và do ngưỡng mộ người thầy dạy nhạc là sư huynh Rémi Trịnh Văn Phước nên ghép họ mình với họ thầy thành nghệ sanh Trần Trịnh cho những sáng tác của ông. Cũng trong năm 1950, bài nhạc đầu tiên của ông là Cung Ðàn Muôn Ðiệu đã ra đời tuy không có ca từ. Phải mất 3 năm sau, ông mới hoàn tất phần ca từ cho bài nhạc, và Cung Ðàn Muôn Ðiệu được nhà xuất bản An Phú phổ biến, sau đó được nhiều ca sĩ thời đó chọn hát.
Năm 1957, Trần Trịnh thi hành nghĩa vụ quân dịch khóa Ngô Ðình Diệm đầu tiên tại Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung. Ca khúc “Ðôi Mươi” ra đời trong dịp này, và được ca sĩ Anh Ngọc trình bày lần đầu tiên trên đài phát thanh.
Sau khi thi hành xong nghĩa vụ quân dịch, năm 1958, Trần Trịnh trở về theo học nhạc với sư huynh Rémi Trịnh Văn Phước 9 năm, hoàn thành ước mơ mà ông ấp ủ đã bao năm. Tuy trở về đời sống dân sự, nhưng Trần Trịnh vẫn tình nguyện tham gia vào ban văn nghệ của Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung với mục đích ủy lạo binh sĩ. Cũng tại đây, ông gặp một nhạc sĩ mà sau này trở thành người bạn thân thiết của ông, nhạc sĩ Nhật Ngân, tác giả ca khúc nổi tiếng “Tôi Ðưa Em Sang Sông” (1960).
Không chỉ cộng tác viết nhạc, tình bạn của hai người nhạc sĩ Trần Trịnh-Nhật Ngân đã kéo dài hơn nửa thế kỷ. Nói về người bạn mình, nhạc sĩ Nhật Ngân cho rằng:
“Trần Trịnh là một người rất tình nghĩa, chân chất. Ông là một trong số ít nhạc sĩ có căn bản nhạc pháp vững chắc. Sự kết hợp giữa hai chúng tôi rất ăn khớp và bổ túc cho nhau.”
Nhạc sĩ Nhật Ngân muốn nhắc đến thời gian sáng tác chung giữa hai người với nghệ danh Trịnh Lâm Ngân. Ông cho biết:
“Hồi đó (thập niên 1960), có một phong trào trong giới nhạc sĩ là ghép ba tên vào để tạo một nghệ danh mới như nhóm Lê Minh Bằng, sáng tác độc quyền cho hãng Sóng Nhạc. Sau khi thành công, nhóm này gây áp lực với hãng Sóng Nhạc nên họ mời anh em chúng tôi lại, cùng với Lâm Ðệ (con rể chủ hãng Sóng Nhạc, phụ trách phát hành) thành lập một tên mới. Trịnh Lâm Ngân ra đời trong hoàn cảnh đó.”
Một loạt những nhạc khúc viết về người lính VNCH ra đời với tên Trịnh Lâm Ngân, và cũng nhờ đó, đôi song ca Hùng Cường-Mai Lệ Huyền trở trở thành “cặp sóng thần” trên sân khấu đại nhạc hội. Nhạc sĩ Trần Trịnh cho biết:
“Lúc đó Mai Lệ Huyền chỉ là một ca sĩ tỉnh nhỏ, không tên tuổi. Hùng Cường thì đang trên đi xuống vì không có bài hát. Tôi và Nhật Ngân nghĩ ra phải sáng tác loại nhạc gì phù hợp với cả hai người. Bản đầu tiên chúng tôi làm là ‘Gặp Nhau Trên Phố’, và chỉ một ngày sau đã thấy thành công.”
Từ năm 1964, người nhạc sĩ tài hoa này kết hôn cùng cô ca sĩ nhạc trẻ Mai Lệ Huyền, và chỉ sau một bài nhạc, tên tuổi Mai Lệ Huyền trở nên sáng chói. Sau 10 năm chung sống, hai người có với nhau một người con gái tên Lệ Trinh. Tháng Tư năm 1975, Mai Lệ Huyền ra đi một mình, ông không thể đi vì song thân đã lớn tuổi, cần người chăm sóc. Hai người chia tay từ đấy.
Năm 1977, Trần Trịnh lập gia đình lần thứ hai. Người vợ sau cho ông 3 người con trai, nhưng chẳng may, người con đầu bị thiệt mạng trong một vụ tắm sông. Thời gian này, ông và nền “nhạc vàng” không còn đất sống, nên phải trôi nổi theo các đoàn ca nhạc, cải lương, gánh xiếc đi lưu diễn các tỉnh. Khi các phòng trà được mở cửa, ông trở lại Sài Gòn, phụ trách chương trình ca nhạc tại phòng trà Ðệ Nhất Khách Sạn, nơi ông từng làm việc trong thập niên 1970. Kế đến ông qua vũ trường Maxim's, nhưng tới năm 1994 thì phải nghỉ vì tai nạn xe cộ khiến ông bị thương nặng ở chân, cho đến nay ông vẫn phải dùng gậy.
Năm 1995, nhạc sĩ Trần Trịnh cùng vợ và hai con được qua Mỹ theo diện ODP. Sau 3 tháng ở với gia đình người chị ruột, người đã bảo lãnh cho ông, gia đình nhạc sĩ chuyển xuống Orange County, với mong ước là ông có thể tiếp tục phát triển nghề nghiệp.
Tại Orange County, nhạc sĩ Trần Trịnh cũng chỉ hoạt động trung bình trong thời gian đầu khi nhận viết hòa âm cho một số trung tâm băng nhạc. Chỉ một thời gian sau, trước tình trạng băng dĩa từ Việt Nam đổ sang tràn ngập, nhiều nghệ sĩ cũng phải e dè trước sự cạnh tranh đáng ngại này, khiến ông cũng phải ngừng việc. Tuy nhiên, ông cũng xuất bản được CD “Trần Trịnh 20 Năm Lệ Ðá”.
Từ đó, nhạc sĩ Trần Trịnh chỉ tham gia ban nhạc The Stars Band do Bác Sĩ Phạm Gia Cổn thành lập và làm trưởng ban. Ông theo ban nhạc trình diễn trong các buổi sinh hoạt cộng đồng. Trong thời gian sinh hoạt tại đây, ông sáng tác một nhạc phẩm hòa tấu mang tên “The Stars Band” dành riêng cho ban nhạc. Nhạc phẩm này cùng với ba ca khúc khác của ông đã được trung tâm nhạc HillTop của Hoa Kỳ ở Hollywood thu vào CD và đã được phát hành rộng rãi khắp nơi. Ông kể:
“Vào khoảng năm 2005, tôi nhận được một lá thư của trung tâm HillTop. Họ hỏi tôi có phải là nhạc sĩ không. Nếu phải thì họ xin tôi gởi cho họ vài bài. Họ nói rằng họ hy vọng sẽ được cộng tác với tôi. Tôi gởi đi bốn bài: Forget Me Not (lời Mỹ dựa trên giai điệu bài Một Ðóa Bâng Khuâng Màu E Ấp), Crying Rocks (lời Mỹ dựa trên giai điệu bài Lệ Ðá), Forever Love và bài hòa tấu The Stars Band. Cả ba bài nhạc có lời đều do cô Jolly viết lời. Cho đến nay, tôi vẫn không biết ai giới thiệu tôi với họ.”
Cuộc sống nhạc sĩ Trần Trịnh hiện nay khá vất vả, nhất là ông vừa mới mất đi người vợ yêu dấu. Ông cũng lâm bệnh từ hơn một năm nay, chỉ sống bằng tiền trợ cấp của chính phủ. Theo Kiều Anh, mục đích của đêm nhạc thính phòng “Tình Khúc Trần Trịnh” được tổ chức sắp tới đây là để giúp ông khuây khỏa nỗi buồn.
Nói về sự nghiệp hơn 50 năm và hai người vợ của mình, nhạc sĩ Trần Trịnh tâm sự:
“Tất cả công việc tôi làm, sự nghiệp của tôi đều dành cho gia đình, vợ con. Thương con, thương vợ và thương tất cả những tác phẩm tôi đẻ ra. Vợ, con và sự nghiệp đối với tôi chỉ là một.”
Ðối với Trần Trịnh, La Dernière Feuille tức Chiếc Lá Cuối Cùng cũng chính là nhạc phẩm cuối cùng trong cuộc đời sáng tác của ông. Nhưng dòng nhạc của riêng ông cũng như của Trịnh Lâm Ngân vẫn sẽ mãi được coi là một dòng nhạc đã có những đóng góp đáng kể cho nền tân nhạc Việt Nam. Ðó là chưa kể ngón đàn dương cầm của ông khó có thể phai mờ trong tâm hồn những khách quen của thời kỳ vàng son ở những vũ trường Sài Gòn cũ ngày nào.
Bài viết có sử dụng tài liệu của nhạc sĩ Trường Kỳ.
